Sağlık Gelişmelerindeki Teknolojiler

Dünyada ve Türkiye’de sağlık konusunda bilincin artması, tıbbın ve teknolojinin gelişmesi ile yaşam süresi de uzama eğilimi gösteriyor. Uzmanlar, günümüzde ortalama yaşam süresinin uzaması sonucunda ileri yaşta olanların sayısının artmasının tele-tıbba olan ihtiyacı da artırdığını belirtiyor. Yaşlı bireyler için uzaktan sağlık hizmetleri, hastalara özerkliklerini ve kendiliklerini koruma olanağı vererek insanların yaşadıkları ortamda daha mutlu olmalarını sağlıyor. Özellikle gelişen sağlık teknolojilerinin, önümüzdeki dönemlerde ileri yaşlardaki hastaların hastaneyle daha az fiziki temas kurmasına olanak sağlayacağı ve uzaktan sağlık hizmetlerinin ileri yaş grupları için çok önemli bir seçenek olacağı öngörülüyor.

Teletıp uygulamalarının hastaneye gereksiz yatışları azalttığı, sadece hastalar değil, onlara bakım verenler için de yararlı olabileceği yönündeki avantajları biliniyor. Dünya Sağlık Örgütü tarafından yayınlanan raporda teletıp “mesafenin kritik bir faktör olduğu durumlarda, hastalık ve yaralanmaların tanı ve tedavisi yanında hastalıklardan ve yaralanmalardan korunma; araştırma, değerlendirme ve sağlık çalışanlarının sürekli eğitimi ile bireylerin ve toplumlarının sağlığını geliştirmek ile ilgili bilgi alışverişi için, sağlık profesyonelleri tarafından, bilgi ve iletişim teknolojileri kullanılarak sağlık hizmeti sunumu” olarak ifade edilen teletıp uygulamaları özellikle yaşlı bireylerce tercih edilmeye başlandı. Covid-19 bulaşının yaşlı bireylerde daha ağır seyretmesi ve can kayıpları yaratması sebebiyle uzaktan sağlık hizmetlerinin hedef noktasına ileri yaşlı bireylerin alındığı görülüyor. Günümüzde teletıp uygulamaları evlerinde alışkın oldukları ortamlarda daha uzun süre yaşamaktan zevk almak ve bağımsızlıklarını korumak isteyen yaşlılara yardımcı olmak açısından büyük potansiyele sahip bir uygulama olarak görünmekte.  

Yaşlı nüfusun oranı %9,5’a yükseldi

Ülkemizde yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki payı 2020 yılında %9,5’e yükseldi ve nüfus projeksiyonlarına göre yaşlı nüfus yüzdesinin 2023 yılında 10,2 ve 2030 yılında 12,9 olacağı öngörülmekte. Yaşlanan toplumlarda teletıp temelli bakım bireylerin özerkliğini korumak ve yaşam kalitesini artırmak için uzaktan sağlık ve sosyal bakım sağlayan bir uygulama olarak öne çıkmakta ve yaşlılar telebakım teknolojilerinin ana hedef gruplardan biri haline gelmekte. Telebakım temelli çözümler sadece tanı, tedavi ve eğitim değil, telerehabilitasyon için de yeni bir fırsat sunuyor ve bir dizi kronik hastalığı olan hastaları izlemeyi mümkün kılıyor.

Giderek artan yaşlı popülasyona yönelik olarak gündeme gelen teletıp uygulamaları ile ilgili olarak; özellikle kronik hastalığı bulunan yaşlıların evde izlenmeleri ile bireylerin güçlendikleri ve yaşam kalitelerinin iyileştiği bildiriliyor. Bu amaca yönelik bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımıyla yaşlıların hastaneye başvuru oranının da azaldığı belirtiliyor.

Yaşlılara yönelik teletıp uygulamaları üç alanda gruplanıyor:

1-Yaşam verilerinin ölçümü ve izlemi: kilo, kan basıncı, oksijen satürasyonu, kan glikozu, elektrokardiyografi (EKG), elektroensefelografi (EEG), elektronöromiyografi (EMG) vb. Bu uygulamalarda giysi veya kemer, saat, gözlük gibi aksesuarlarla giyilebilir şekilde cihazlar kullanılarak hastanın izlenmesi olasıdır. Hasta ölçüm sağlayan aparatları vücuduna takarak bilgisayara verileri aktarıp, sağlık kuruluşuna iletebilir veya video konferans yöntemiyle de bu işlemi gerçekleştirebilir

2- Etkileşimli (interaktif) sistemler (bilgisayar destekli uygulamalar, evde düşmelere karşı uyarı veren sensörler, ses algılayıcıyla çalışan telefonlar gibi)

3- Sağlık personeliyle hasta arasındaki iletişimi sağlayan cihazlar (telefon, video konferans, kısa mesaj gibi)

Yaşlılara yönelik telebakım uygulama örnekleri arasında; acil yanıtlama hizmetleri, tele monitorizasyon (bulguların izlenmesi), kardiak monitorizasyon, tele vizitlerin gerçekleştirilmesi, düşme vb olayların/durumların monitorizasyonu, ilaç izlemleri, hatırlatma uygulamaları, yara bakımı izlenmesi, telepsikoterapi, telerehabilitasyon yer alıyor. Telebakımın sık ve etkin kullanıldığı durumlara pre ve postop bakım, travmalar, kas-iskelet sorunları, yara izlemi, hipertansiyon takibi, koruyucu sağlık yaklaşımları, genel tarama, kan şekeri, KOAH, kardiak sorunlar, obezite, kilo izlemi, idrar yolu infeksiyonları, göz infeksiyonları, astım, allerji, depresyon ve anksiyete örnek verilebilir. Tele monitorizasyon ile yaşlılarda kilo, ateş, nabız, tansiyon, EKG, kanda oksijen satürasyonu, kan şekeri, Hb A1c, solunum fonksiyonları, yara izlemi ve görüntülü-sesli bağlantı uygulamaları yapılabiliyor.

Teletıp, telegözetim, telebakım gibi pek çok başlığa bölünebilen yaşlı bireylerde uzaktan sağlık hizmetleri konusunda, mevcut “teknoloji platformları”nın birçok yaşlı için sağlık sistemi ile tek bağlantı kaynağı haline gelmiş durumda olduğu bir gerçek. Sağlıkta uzaktan teknolojiler arttıkça, ileri yaştaki bireylerin refahının da artacağı sağlık otoritelerince kabul gören bir durum.